Kasteel Hillenraad vanuit het zuidoosten

Kasteel Hillenraad

Kasteel Hillenraad is een van oorsprong middeleeuws kasteel dat later verbouwd is tot een buitenplaats. Het staat ten zuiden van het dorp Swalmen (Limburg).

De stichting van het kasteel

Kasteel Hillenraad is waarschijnlijk gebouwd tussen 1381 en 1392. Het werd gebouwd door de heer van Swalmen, Dirk van Oost. Deze had kort daarvoor kasteel de Oudborg gekocht, maar mogelijk voldeed de Oudborg niet aan zijn wensen en liet hij daarom kasteel Hillenraad optrekken.

Het kasteel bestond toen uit een versterkt rechthoekig huis van 12 bij 22 meter met 3 verdiepingen (de kern van het huidige kasteel, zie plattegrond), met aan de westkant daarvan een grote toren. Omdat er verder nooit bouwhistorisch onderzoek is verricht, is er niet veel meer bekend over het uiterlijk van het kasteel in die tijd.

Plattegrond (naar Loe Giesen)
In het rood het 14de-eeuwse versterkte huis.
In het groen de verdwenen toren (precieze doorsnee onbekend).

Het kasteel bleef in handen van het geslacht Van Oost tot het einde van de 15de eeuw. In 1486 kwam het door huwelijk aan de familie Schenck van Nydeggen.

Oorlogen

Begin 16de eeuw begonnen de Gelderse oorlogen, waarbij Karel V zijn gezag in Gelre probeerde te vestigen. De toenmalige heer van Hillenraad, Christoffel Schenck van Nydeggen, was een leenman van de hertog van Gelre en streed daarom tegen Karel V om de onafhankelijkheid van Gelre. Christoffel overleefde de oorlog niet: hij sneuvelde in 1543.

Later speelde het kasteel ook een rol in een oorlog, namelijk aan het begin van de tachtigjarige oorlog (1568-1648). Na de inname van Den Briel in 1572 wilde Willem van Oranje een opstand tegen het Spaanse gezag ontketenen, maar vele steden hadden geen behoefte om zich aan te sluiten bij de opstand en bleven trouw aan de Spanjaarden. Dit was ook het geval in de nabij gelegen stad Roermond. Daarom kwam Willem van Oranje zijn hoofdkwartier op Hillenraad vestigen, om van daaruit de belegering van Roermond te kunnen leiden. Roermond werd wel ingenomen, maar hetzelfde jaar namen de Spanjaarden het weer in.

Verbouwing

Het kasteel bleef daarna in de familie Schenck van Nydeggen, die door huwelijk nog meer bezittingen kreeg. Begin 17de eeuw was de kasteelheer Arnold Dirk Schenck van Nydeggen heer van Hillenraad, Swalmen, Bleyenbeek, Afferden, Grubbenvorst en Betgenhausen!

Het is waarschijnlijk in zijn tijd (of kort na zijn overlijden), dat de grote middeleeuwse toren aan de westkant van het kasteel werd afgebroken, om plaats te maken voor een grote zaal.

In 1709 overleed markies Arnold Schenck van Nydeggen zonder nakomelingen. Daarna kwam het kasteel aan de familie van zijn vrouw, het aanzienlijke geslacht Van Hoensbroek. Deze familie liet het kasteel verder verbouwen: tussen 1725 en 1775 werden aan beide kanten van het oorspronkelijke huis vleugels opgetrokken, waarna vier hoektorens aan het kasteel werden toegevoegd. Zo kreeg het kasteel zijn huidige uiterlijk (zie foto's).

Latere bewoners

Onder het geslacht Van Hoensbroek kwam het kasteel o.a. in handen van graaf Frans Arnold van Hoensbroek (1696-1759), een man die functies vervulde aan het keizerlijk hof in Wenen.
Frans Arnold kreeg veel kinderen, waarvan slechts twee de volwassen leeftijd bereikten. Een van hen, Philip Damiaan, werd bisschop van Roermond en woonde op kasteel Hillenraad...

... totdat het Franse bezettingsleger -dat Nederland in 1795 binnenviel- hem dwong het kasteel te verlaten. Het kasteel stond vervolgens de hele 19de eeuw leeg en vervulde geen enkele functie.

Het kasteel bleef in het bezit van het geslacht Van Hoensbroek tot 1909. Toen overleed kasteelheer Franz Eugen van Hoensbroek zonder kinderen na te laten. Hierdoor kwam het kasteel aan de familie van zijn vrouw Hermengilde, gravin Wolff Metternich. Haar familie is nog steeds eigenaar.

Vandaag de dag

Het kasteel wordt bewoond en is dus niet te bezichtigen, maar het is goed te zien vanaf de weg.



Kasteel Hillenraad

Hillenraederlaan 12

Boukoul



[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Guillermo, J. (1990). Landhuizen en kastelen in Nederland, SDU uitgeverij, 's-Gravenhage, p.195-199;

Hupperetz, W. & B. Olde Meierink & R. Rommes (red.) (2005). Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800). Stichting Limburgse Kastelen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.185-189;

Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., & Olde Meiering, B. (red.) (1996). 1000 jaar kastelen in Nederland, Functie en vorm door de eeuwen heen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.187;

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_Hillenraad;

Illustraties:
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;
(plattegrond) Mathieu Fannee, naar een plattegrond van Loe Giesen (www.loegiesen.nl)