De donjon vanuit het zuiden .

De ruïne van de Oudborg

Kasteel De Oudborg is de ruïne van een rechthoekig waterkasteel. Het staat ten westen van het dorp Swalmen (Limburg).

De Oudborg heette oorspronkelijk 'Huis te Swalmen'. Vanaf het einde van de 15de eeuw werd het 'de Oudborg' genoemd om het te onderscheiden van het nieuwere kasteel Hillenraad, ook gelegen in Swalmen.

De stichting van het kasteel en de eerste bewoners

De eerste heer van Swalmen was ridder Seger van Broekhuizen (vermeld in 1272), maar in zijn tijd bestond het kasteel nog niet.
Heel waarschijnlijk werd de Oudborg gesticht door zijn kleinzoon Seger Vosken van Swalmen rond 1330, al wordt het kasteel pas voor het eerst vermeld in 1342.

De Oudborg werd gebouwd op een verhoging bij het riviertje 'de Swalm'. Het bestond uit een achthoekige donjon (de huidige ruïne) met een aansluitende rechthoekige ringmuur van 25 bij 17 meter. Binnen de ringmuur stond een L-vormige woonvleugel, gebouwd tegen de noordwest- en noordoostzijden van de ommuring (zie plattegrond hiernaast).

Een vroeg einde

Plattegrond van het kasteel. In het zwart de overgebleven muren. .

Het kasteel kwam bijzonder vroeg aan zijn einde:

De rampspoed begon al aan het einde van de 14de eeuw. Toen overleed kasteelheer Werner van Swalmen kinderloos, waarna zijn broer Robijn van Swalmen het kasteel in 1381 verkocht aan zijn neef Dirk van Oost.
Maar Dirk van Oost vond het kasteel kennelijk niet goed genoeg, want kort nadat hij eigenaar was geworden, liet hij op korte afstand een nieuw kasteel optrekken: kasteel Hillenraad. Daarna werd de Oudborg hoogstwaarschijnlijk zelden meer bewoond.

Het lijkt erop dat het kasteel in de tweede helft van de 15de eeuw door brand werd verwoest. In en rond de donjon werden namelijk laagjes houtskool, as-resten en leien van het dak gevonden. Na de verwoesting werd het kasteel nooit meer herbouwd.

Opgravingen

In 1963 werden de verdwenen kasteelresten rondom de donjon opgegraven.

Dit had de oorspronkelijke plattegrond van het kasteel duidelijk moeten maken, maar jammer genoeg werden er weinig funderingen teruggevonden. Kennelijk was de ruïne - inbegrepen de fundamenten- in het verleden gebruikt als steengroeve.

De gevonden resten maakten het nog mogelijk om een plattegrond te tekenen, maar het is nu bijvoorbeeld niet meer na te gaan of er naast de donjon andere torens hebben gestaan.

Vandaag de dag

Het kasteel is vrij toegankelijk.

Foto hierboven: de ruïne vanuit het zuidoosten.

[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Hupperetz, W. & B. Olde Meierink & R. Rommes (red.) (2005). Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800). Stichting Limburgse Kastelen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.190-191;

Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.242-243;

Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.208-209;

Luys, W. (1997). "De Oudborg, een kasteelruïne in het Swalmdal" in: Castellogica III, NKS, Wijk bij Duurstede, p.273-276;

Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.110-111;

Illustraties:
(plattegrond) auteur onbekend, gevonden op http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel729.php;
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;