|
De ruïne vanuit het
westen. |
Het Slot op den Hoef is de ruïne van een vierkante
waterburcht met een rechthoekige voorburcht.
Ten noorden van
dit kasteel liggen ook de fundamenten van zijn voorganger: een
ronde burcht uit de 13de eeuw. (zie: overzicht)
Het Slot op den Hoef was een van de belangrijkste kastelen in Noord-Holland. De resten liggen in Egmond aan den Hoef (Noord-Holland).
Het Slot op den Hoef werd gesticht aan het begin van de
12e eeuw door ene Berwout, een rentmeester van de abdij van
Egmond.
Berwout had zich verdienstelijk gemaakt voor de
abdij en kreeg daarom o.a. een hoeve in leen. Vermoedelijk liet
hij op de plek van deze hoeve een houten kasteel optrekken. Dit
houten kasteel zal rond 1170 door Berwouts zoon Dodo van Egmond
zijn voltooid. [opmerking]
De fundamenten van de ronde burcht uit de 13de eeuw.
Deze fundamenten liggen aan de noordkant van het
kasteelcomplex. |
Rond 1285 lieten de heren van Egmond een nieuw kasteel
optrekken ter vervanging van de oude ronde burcht (zie
tekening hieronder).
In 1321 werd het kasteel verwoest
door de opstandige Friezen, maar al vanaf 1325 liet Jan I van
Egmond het kasteel herstellen. Ook werd het kasteel uitgebreid.
Het werd uitgebouwd tot een vierkante burcht met daarnaast een
uitgebreide rechthoekige voorburcht.
Ondertussen kreeg het geslacht van Egmond steeds meer
aanzien: in 1486 werd de toenmalige kasteelheer Jan III van
Egmond door keizer Maximiliaan I van Oostenrijk tot graaf
verheven. In die tijd werd het kasteel ook verfraaid: de
hoofdburcht kreeg onder andere een feestzaal.
Graaf Jan III
van Egmond overleed in 1516 en werd opgevolgd door zijn zoon Jan
IV (†1528).
(zicht op de voorburcht). |
Aan het begin van de tachtigjarige oorlog
(1568-1648) was het
kasteel in handen van de zoon van Jan IV: graaf Lamorael I van
Egmond.
Lamorael was trouw aan Spanje en aan zijn katholieke
geloof. Daarnaast probeerde hij steeds de Spaanse koning Filips
II en de Nederlandse edelen met elkaar te verzoenen.
Vanwege
zijn sympathieën voor de zaak van de opstandige Hollandse
gewesten werd Lamorael door de Spanjaarden gevangen genomen.
Ondanks zijn trouw aan de Spaanse koning werd hij beschuldigd
van hoogverraad en in 1568 in Brussel onthoofd.
Zicht op de noordkant van de voorburcht (vanuit het
zuidoosten). |
De ruïne bleef vervolgens in handen van de heren van
Egmond. Echter aan het begin van de 17de eeuw had Lamorael II
van Egmond (†1617)
zoveel schulden dat de ruïne in 1607 aan de Staten van
Holland verviel. In de loop van de 18de eeuw wisten de heren van
Egmond het kasteel terug te kopen en lieten twee torens
restaureren.
Hierna wisselde het kasteel nog een paar keer
van eigenaar en, in 1798, werd het zeer bouwvallige kasteel
uiteindelijk aan slopers verkocht. In 1836 was het gehele slot
gesloopt, waarna de fundamenten langzaam onder de stuifzand
verdwenen.
Aan het begin van de 20ste eeuw lag de ruïne als een
klein eiland in een moeras van biezen en riet. In 1933-36 werden
de fundamenten van het kasteelcomplex opgegraven. De vondst van
de oudste ronde burcht was een complete verrassing, want die was
niet bekend uit de literatuur.
Om de plattegrond van het
kasteelcomplex zichtbaar te maken voor het publiek werden de
fundamenten opgehoogd.
De ruïne is vrij toegankelijk. De plattegrond van de
ronde burcht (13de eeuw) en van het vierkante kasteel met zijn
voorburcht (14de eeuw) is heel mooi te zien.
Aan de westzijde
van het complex staat buiten de slotgracht de hofkapel nog
overeind.
|
|
Foto's hierboven:
(links) zicht op de fundamenten
van de hoofdburcht vanuit het zuidwesten, met links de pijlers
van de toegangsbrug.
(rechts) de hofkapel, gesticht in 1229;
verwoest in 1573 en herbouwd in 1633.
Het Slot op den Hoef Slotweg 19 Egmond aan den Hoef |
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.144-145;
Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.122-123;
Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.232-236;
Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.97-98;
http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel62.php;
Illustraties:
(foto's van het kasteel)
Mathieu Fannee;
(tekening van het kasteel)
Nederlandse Kastelenstichting / W.J. Hofdijk, uit: Merkwaardige
Kasteelen in Nederland, Jacob van Lennep, 1854/1884, gevonden op
http://kastelenbeeldbank.nl/Noord-Holland/Egmond-EgmondHoef/index.htm;