|
De ingang van kasteel
Doornenburg (voorburcht). |
Kasteel Doornenburg is een waterburcht. Het staat ten noorden van het dorp Doornenburg (Gelderland), bij de splitsing van Rijn en Waal.
Het kasteel bestaat uit een omgrachte donjon, met daarvoor een ruime voorburcht (zie: overzicht).
Wanneer het kasteel gesticht is, is onbekend.
De naam 'Doornenburg' wordt voor het eerst vermeld in een
oorkonde uit 891-892, als bezit van de abdij van Lorsch (bij
Mannheim in Duitsland).
Uit het tweede deel van de naam
'Doornen-burg' blijkt dat er toen al een versterking moet
hebben gestaan. Deze versterking bestond waarschijnlijk uit een
aarden verhoging met daaromheen een wal, op de plek van de
huidige voorburcht (zie eerste foto).
De hoofdburcht
(donjon), gezien vanuit het oosten. |
Omdat de enige zoon van ridder Willem in 1353 kinderloos overleed, kon het kasteel alleen op Willems dochter vererven. Deze trouwde met Dirck van Bylandt, waardoor het kasteel uiteindelijk op de familie Van Bylandt vererfde. Deze familie hield het kasteel in bezit tot 1449. In dat jaar trouwde erfdochter Sophia van Bylandt met ridder Reinoud van Homoet, heer van de Doorwerth.
Deze verschillende families breidden de donjon van de Doornenburg steeds verder uit. In de 15de eeuw werd de noordelijke helft van de donjon toegevoegd, waarna het gebouw in etappes werd opgehoogd, totdat de huidige hoogte in de 16de werd bereikt (zie foto rechts). Het is ook in die tijd dat de voorburcht zijn huidige vorm kreeg.
Ondertussen veranderde het kasteel weer van eigenaar! De
enige zoon van ridder Reinoud van Homoet overleed in 1467,
waarna de Doornenburg in handen kwam van Reinouds dochter, die
getrouwd was met Johan van Voorst.
De familie Van Voorst
hield het kasteel in bezit tot 1621. Daarna kwam het via
huwelijk aan de familie Van Amstel. Deze familie verfraaide het
kasteel en breidde de bijbehorende bezittingen uit. Uiteindelijk
in 1728 overleed de laatste kasteelheer uit dit geslacht, Jocob
van Amstel van Mijnden, waarna het kasteel in handen kwam van de
familie van zijn vrouw Bernardina van Heemskerk van
Bekesteijn.
|
In 1767 werd het kasteel nagelaten aan baron Jacob
Boudewijn van Bemmel, maar ook hij overleed als laatste
mannelijke telg uit zijn geslacht in 1798. Zijn weduwe Maria
Clara von Delwich stierf op haar beurt in 1847. Zij was de
laatste bewoonster van het kasteel...
Nadat de Doornenburg in
hetzelfde jaar in handen van de familie Van der Heijden was
gekomen, werd het nooit meer als vaste residentie gebruikt,
zodat het kasteel snel in verval raakte.
In 1936 werd het kasteel gekocht door J.H. van Heek en vervolgens overgedragen aan de door hem opgerichte 'Stichting tot Behoud van de Doornenburg'. Hierop werd het kasteel tussen 1937 en 1941 grondig gerestaureerd.
Een blik binnen de muren van de voorburcht. |
Tijdens de slag om Arnhem (in september 1944) hadden de Duitsers een hoofdkwartier en observatiepost op het kasteel ingericht. Het gevolg was dat de Britse luchtmacht het kasteel een aantal keer bombardeerde.
Eerst werd de voorburcht in januari 1945 ernstig beschadigd. In maart 1945 was de hoofdburcht aan de beurt: twee Britse vliegtuigbommen van ieder 1000 pond maakten de hoofdburcht letterlijk met de grond gelijk. Hierna kwamen de Duitsers het poortgebouw opblazen om te voorkomen dat de oprukkende geallieerden het ook als observatiepost konden gebruiken!
Ondanks deze nagenoeg totale verwoesting werd besloten om het kasteel te herstellen. Dankzij de ervaringen van de eerste restauratie en het inzetten van bouwlieden die ook bij de eerste restauratie betrokken waren geweest, kon het kasteel tussen 1947 en 1966 helemaal in de oorspronkelijke toestand weer worden opgebouwd.
Het kasteel is nu een museum en is dus te bezichtigen (tegen entree).
|
|
Kasteel Doornenburg Kerkstraat 27 Doornenburg |
Tekst: Mathieu Fannee
Met dank aan Cees van Homoet, die mij correcties toestuurde over de familie Van Homoet.
Geraadpleegde literatuur:
Eliëns, F.M., Harenberg, J. (1984). Middeleeuwse kastelen van Gelderland. Uitgeverij Elmar b.v., Rijswijk, p.260-265;
Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.88-89;
Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.32-33;
Ommen, R. van (1996). Van Heekpad, een cultuur-historische rondwandeling in de Gelderse poort. Uitgeverij Wegtam, Amstelveen, p.147-155;
Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.112-113;
www.kasteeldoornenburg.nl;
www.kasteleningelderland.nl;
www.vanhomoet.net;
Illustraties:
(foto's van het kasteel)
Mathieu Fannee;