Het kasteel vanuit het noorden. .

Kasteel Doorwerth

Kasteel Doorwerth is een rechthoekige waterburcht, met daarnaast een voorburcht.
Het kasteel staat in Doorwerth, 4 kilometer van Oosterbeek (Gelderland).

De stichting van het kasteel

Kasteel Doorwerth wordt voor het eerst genoemd in 1260. Het kasteel, dat toen een houten gebouw was, was in handen van de roofridder Berend van Dorenweerd.

Berend probeerde onder andere zijn inkomsten te vergroten door tol te heffen op de scheepvaart op de Rijn. De graaf van Gelre wilde hier een einde aan maken en stuurde een leger om het kasteel te belegeren. Het kasteel werd ingenomen en in brand gestoken.
Berend en zijn zoon Hendrik herbouwden het kasteel in steen, maar rond 1280 werd het kasteel weer belegerd en deze keer werd de voorburcht verwoest.

Een klein kasteel

Kasteel Doorwerth vanuit het zuidoosten. In het midden staat de oudste vleugel (de twee eerste verdiepingen vormden de oorspronkelijke toren uit 1280). .

De hoofdburcht bestond toen uit een omgracht gebouw van 10 bij 15 meter (de huidige oostelijke vleugel, zie foto hiernaast).
Doorwerth was toen dus nog een vrij eenvoudig kasteel. Maar in de 14de eeuw lieten de ridders Van Dorenweerd het kasteel al uitbreiden. Zij begonnen met de bouw van de zuidvleugel tegen de oorspronkelijke toren. En ook lieten ze rond 1400 aan de noordkant een massieve woontoren optrekken, met uitkragende torentjes op de hoeken.

Nieuwe eigenaren en uitbreidingen

Door huwelijk en vererving kwam het kasteel in 1430 in handen van ridder Reinoud van Homoet (die later ook nog eigenaar werd van kasteel Doornenburg). Deze liet de zuidwestelijke hoektoren optrekken; ook vergrootte hij de zuidvleugel.

In 1522 kwam het kasteel in handen van het geslacht Van Voorst en in 1558 vervolgens door huwelijk in handen van de familie Schellart van Obbendorf. Daem Schellart van Obbendorf liet de zuidvleugel verder uitbreiden, verhoogde deze vleugel met een verdieping, en verhoogde ook de oude oostvleugel. Hierdoor kreeg het kasteel rond 1560 al zijn huidige gedaante.

Johan Schellart van Obbendorf

Vanaf 1628 was het kasteel in handen van Johan Schellart van Obbendorf, een man die in de hoogste kringen verkeerde en functies bekleedde als kolonel der cavalerie of kamerheer van de keizer van het Duitse Rijk.

Plattegrond van het kasteel (toestand rond 1850). .

In 1643 liet Johan het kasteel door dijken omringen om het te beschermen tegen de hoge waterstanden van de Rijn. Daarnaast liet hij een poortgebouw, een koetshuis en stallen optrekken. Maar hierdoor en zeker ook door zijn uitbundige levensstijl raakte Johan in financiële moeilijkheden. Zijn schulden waren zo groot dat hij het kasteel in 1667 moest afstaan aan zijn belangrijkste schuldeiser: de Deense edelman Anton I graaf van Aldenburg. Johan stierf in armoede, in 1676.

Gered van de ondergang!

Hoewel Anton van Aldenburg zelden op het kasteel verbleef, wist hij het van een grote ondergang te redden... in 1672 viel het leger van Lodewijk XIV de Republiek der Verenigde Nederlanden aan en vele kastelen werden verwoest, maar Anton wist als Deense edelman een sauvegarde (vrijgeleide) te krijgen voor zijn Gelderse bezittingen en zo werd voorkomen dat kasteel Doorwerth door de Fransen werd verwoest!

Het kasteel vanuit het zuidoosten: links de zuidvleugel, en rechts de oudste (oost)vleugel. .

Anton van Aldenburg was toen al een paar jaar weduwnaar. Op een gegeven moment werd hij verliefd op de Française Charlotte-Amélie hertogin de La Trémoille. Toen zij op een dag gekscherend opmerkte dat zij wel oud wilde worden als weduwe op een Nederlands kasteel, vroeg Anton haar ten huwelijk en beloofde haar dat zij als weduwe kasteel Doorwerth zou erven. In 1680 trouwden ze en na een half jaar kwam Anton al te overlijden! Charlotte-Amélie, die zeer verknocht was aan het kasteel, woonde er tot op hoge leeftijd.

Latere eigenaren

Het kasteel bleef daarna in het bezit van de familie Van Aldenburg en daarna van de famille Van Aldenburg-Bentinck, maar deze verbleven er zelden, waardoor het kasteel in verval raakte.

In 1837 werd het kasteel tenslotte verkocht aan Jacob Adriaan Prosper, baron van Brakell. Deze restaureerde het kasteel en ging er ook wonen. Toen hij overleed, bleef zijn weduwe er wonen. Maar toen zij op haar beurt in 1878 overleed, kwam het kasteel weer leeg te staan en raakte weer in verval.

Begin 20ste eeuw was het kasteel zo vervallen dat het afgebroken zou worden. Gelukkig werd de vereniging "De Doorwerth" opgericht, die het kasteel met zijn voorburcht kocht en het vanaf 1910 liet restaureren.

De poorttoren van de voorburcht, met op de achtergrond de zuidwestelijke toren van de hoofdburcht. .

Verwoesting en herstel

Tijdens de slag om Arnhem (in september 1944) werd het kasteel uiteindelijk zwaar beschadigd. De geallieerden naderden en hierop besloten Duitsers het kasteel op te blazen!

De schade was enorm: de zuidvleugel was helemaal ingestort en hoewel alle andere gebouwen nog overeind stonden, was het interieur helemaal verwoest. Desondanks werd kasteel Doorwerth tussen 1946 en 1983 helemaal hersteld.

Vandaag de dag

Het kasteel wordt nu beheerd en opengesteld door "Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen". Het is te bezichtigen (tegen entree).

[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Eliëns, F.M., J. Harenberg (1984). Middeleeuwse kastelen van Gelderland. Uitgeverij Elmar b.v., Rijswijk, p.281-286;

Jas, J.R. (2008). Doorwerth, kasteel en omgeving. Geldersch Landschap en Geldersche Kastelen, Coers & Roest, Arnhem;

Kalkwiek, K.A. & A.I.J.M. Schellart (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.84-85;

Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.34-36;

Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.120-123;

http://www.mooigelderland.nl/index.php?pageID=3281&n=&categoryID=1869&itemID=361743&show_history=true;

Illustraties:
(plattegrond) http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel21.php;
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;