De Haere gezien vanuit het noordoosten. .

Havezate De Haere

Kasteel de Haere is een omgracht edelmanshuis. Het ligt aan de weg tussen Deventer en Olst (Overijssel).

De oorsprong van het kasteel

De Haere wordt voor het eerst genoemd in een akte uit 1329. Daarin wordt gesteld dat Roderik van Voorst (een roofridder van kasteel Rechteren!) bij het overlijden van zijn tante Heijlwich het goed De Haere zou verkrijgen.

Of De Haere uit dit akte hetzelfde is als het huidige landgoed is niet helemaal zeker. In ieder geval werd De Haere in 1394 in leen gegeven aan ene Beerte van der Haer. Bekend is dat haar broer Vranken van der Haer dienstman was in de mark Hengevoorde.
In die tijd was De Haere nog geen kasteel, maar een boerenhoeve die waarschijnlijk aan een boer werd verpacht.

Het ontstaan van het kasteel

De Haere rond 1750, gezien vanuit het noorden (vergelijk deze tekening met de eerste foto). .

In 1445 werd De Haere verkocht aan Hendrik van Oldeneel, schepen van de stad Deventer. Hendrik was een zoon van ene Machoris, die bisschoppelijk kastelein van Kuinre was.

Bijna een eeuw later (na 1532) was De Haere in handen van de kleinzoon van Hendrik van Oldeneel, die zelf toevallig ook Hendrik heette. Deze Hendrik van Oldeneel werd erkend als edelman en in 1549 opgenomen in de Ridderschap van Overijssel. In 1559 liet hij het stenen huis De Haere optrekken. Het huis kreeg meteen al zijn huidige U-vormige plattegrond.

In de Tachtigjarige oorlog (1568-1648)

Vanaf 1582 was de Haere in handen van Hendriks kleinzoon Joachim van Oldeneel. Toen was de tachtigjarige oorlog in volle gang, en van Joachim is bekend dat hij in 1595 verscheen op de vergadering van de edelen die de Spaanse zijde hadden gekozen. Joachim overleed ongehuwd waarna de Haere op zijn broer Johan vererfde.

Johan werd net als zijn voorouders lid van de Ridderschap van Overijssel. Maar in 1621 kwam een nieuwe eis die stelde dat leden van de Ridderschap ook leden moesten zijn van de gereformeerde kerk. Hierop verliet Johan de Ridderschap.

De Haere vanuit het westen. Links de toren die eind 18de eeuw werd toegevoegd. .

Nieuwe eigenaren

De Haere bleef in bezit van het geslacht Van Oldeneel tot 1675. Toen Derk van Oldeneel in dat jaar ongehuwd overleed, kwam De Haere aan zijn neef Jan van Coeverden.

Vanaf 1743 werd de Haere bewoond door Jans nicht Johanna Agnes Margaretha von Rauchbaer, maar deze was kennelijk niet zo rijk, want in 1746 moest zij het huis alweer verkopen. Hierop kwam De Haere in handen van ene Arnoldus van Suchtelen, een vermogende en invloedrijke wijnkoper uit Deventer.

Ontstaan van het huidige kasteel

Vanaf 1768 was het huis het bezit van Arnoldus' nazaat Jan van Suchtelen, kapitein van de gardes te voet. Omdat hij steeds belangrijker werd en hij zijn gezin daarnaar wilde huisvesten, liet hij De Haere verbouwen en uitbreiden. Toen werd o.a. tegen het huis een toren aangebouwd, waardoor het huis zijn huidige uiterlijk kreeg.

De familie Van Suchtelen hield het kasteel in bezit tot het in 1840 openbaar verkocht werd. Zeven jaar later werd het kasteel weer verkocht: Luitenant ter zee Charles Lucien Marin Smissaert werd de nieuwe eigenaar.

Een zonderling figuur

De folly van Pierre Gustave Voûte. Het was oorspronkelijk de bedoeling om twee torens op te trekken, maar door geldgebrek kwam er slechts één toren gereed. .

In 1866 overleed de vrouw van Charles Lucien Marin Smissaert, waarna een scheiding der goederen moest plaatsvinden. Hierdoor moest De Haere opnieuw worden verkocht. Het kasteel ging deze keer over in handen van een Parijzenaar, Pierre Gustave Voûte, die zich ook daadwerkelijk op het kasteel vestigde.

Van Pierre Gustave Voûte wordt gezegd dat hij een zonderling figuur was en dat hij in Parijs gevangen was genomen op verdenking van spionage en sindsdien 'de weg kwijt was'.

Hoe het ook zij, hij had ambitieuze plannen voor De Haere. Niet alleen liet hij in het kasteel het een en ander verbouwen, ook liet hij in 1870 als tuindecoratie ten zuidoosten van het kasteel een folly optrekken: de nep-ruïne van een donjon met een stuk van een verdedigingsmuur.

Toen Pierre Gustave Voûte in 1901 overleed, liet hij De Haere na aan zijn huishoudster. Maar deze verkocht het meteen weer. De Haere wisselde nog een paar keer van eigenaar en werd in 1962 verkocht aan de gemeente Deventer, en uiteindelijk in 1996 aan Stichting Ijssellandschap.

Vandaag de dag

Het kasteel en het park zijn tussen 1997 en 1999 volledig gerestaureerd. Het huis wordt tegenwoordig bewoond en wordt daarnaast gebruikt als conferentieoord. Het park eromheen is vrij toegankelijk.

[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Hilferink, J.D. (2009). Geschiedenis van Olst, Historische vereniging 't Olster Erfgoed, drukkerij de Kroon Olst, p.72-73;

Gevers, A.J. & A.J. Mensema (1983). De havezathen in Salland en hun bewoners, Canaletto, Alphen aan den Rijn, p.232-239;
(met dank aan de Nederlandse Kastelenstichting voor het toesturen van dit artikel!)

Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.253-255;

http://www.dehaere.com/;
http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel1232.php;
http://www.natuurlijk.nl/org/ijssellandschap/de_haere.htm;

Illustraties:
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;
(Schets van het kasteel rond 1750) Mathieu Fannee, na een aquarel “Ter Haar buyten Deventer”, midden 18de eeuw (zoals weergegeven in bovengenoemd boek van Gevers en Mensema);