|
De twee noordelijke torens,
gezien vanuit het zuid-westen. |
Kasteel Brederode is de ruïne van een vierkant waterkasteel. Deze ruïne staat ten westen van Santpoort-zuid (Noord-Holland).
De eerste heer van Brederode was ridder Dirk van Teylingen (1205-1231). Hij was de broer van een belangrijk edelman die verwant was met de graven van Holland: heer Willem van Teylingen (†1244).
Mogelijk liet ridder Dirk al rond 1200 een kasteel bouwen. Maar het is niet duidelijk waar dit gestaan zou hebben.
Na 1282 bestond in ieder geval wel een kasteel Brederode
op de plek van het huidige kasteel. Het werd gebouwd door Dirks
zoon Willem van Brederode.
Hoe het kasteel er toen uitzag, is
onbekend. Wel is duidelijk dat het kasteel diende om de
hoofdverbindingsweg tussen Loosduinen en Egmond te
beschermen.
Kasteel Brederode vóór
1426. |
In de zomer van 1345 kwam graaf Willem IV van Holland een aantal keer op bezoek op Brederode. De graaf bereidde zich toen voor om Friesland binnen te vallen en vertoefde beurtelings in Haarlem, op zijn slot Aelbrechtsberg en op Brederode. Volgens de geschriften werd er op het kasteel veel gefeest en gegeten!
In september trok de graaf uiteindelijk ten strijde. Maar het Hollandse leger werd door de Friezen snel verslagen en de graaf kwam daarbij om het leven.
De dood van de graaf betekende meteen een nieuwe strijd!
De graaf had geen kinderen nagelaten, en nu wilde zijn zuster
Margaretha van Beieren hem opvolgen. Maar Margaretha stelde veel
te hoge financiële eisen aan het graafschap, zodat bepaalde
edelen haar zoon Willem aanspoorden om de macht over te nemen...
En zo begonnen de Hoekse en Kabeljauwse twisten (midden 14de
eeuw-eind 15de eeuw): Margaretha van Beieren werd gesteund door
de Hoeken, en haar zoon Willem werd gesteund door de
Kabeljauwen. [meer weten]
De noordoost-toren
van de hoofdburcht. |
Uiteindelijk kwamen Willem van Holland en Margaretha van Beieren tot verzoening, en Dirk van Brederode kreeg zijn vrijheid en zijn kasteel terug. Maar het kasteel was verwoest. Het werd rond 1355 herbouwd op de oude fundamenten. Het huidige muurwerk van de ruïne dateert uit die tijd.
Aan het begin van de 15de eeuw laaide de strijd tussen de Hoeken en de Kabeljauwen weer op. De toenmalige heren van Brederode stonden ook aan de kant van de Hoeken, die toen Jacoba van Beieren steunden in haar strijd tegen Filips de Goede, de hertog van Bourgondië.
In 1426 begon ridder Willem van Brederode (1380-1451) met Jacoba van Beieren en de Hoeken aan een beleg van het Kabeljauwse bolwerk Haarlem. Maar de stad hield stand want de Hoeken beschikten niet over de nodige belegeringswerktuigen. Op een gegeven moment moest Jacoba van Beieren haar troepen terugtrekken. Willem van Brederode zag daar geen heil meer in; met een aantal Hoeken maakte hij zich meester van een paar schepen om vervolgens de zeeën af te schuimen op zoek naar buit.
De ingang van de voorburcht. |
Nu stond slechts de noordkant van het kasteel nog overeind. In 1461 liet Reinoud II van Brederode op last van hertog Filips de Goede deze kant van het kasteel gedeeltelijk herstellen.
In 1473 kwam Reinoud van Brederode te overlijden. Enkele jaren later ging zijn weduwe Yolande de Lalaing in het herstelde gedeelte van het kasteel wonen, omdat zij problemen kreeg met haar schoonfamilie over de voogdij over haar minderjarige kinderen. Na de dood van Yolande in 1497 bleef een rentmeester het kasteel bewonen en bewaken; desondanks werd het kasteel meermalen geplunderd en raakte het in verval.
Aan het begin van de Tachtigjarige oorlog (1568-1648), ten tijden van het beleg van Haarlem, waren de Spaanse troepen tot ver in de omtrek gelegerd. Deze waren gedemoraliseerd door hun verliezen en door wanbetaling. Uiteindelijk verlieten de Spanjaarden Holland muitend, rovend en brandschattend. Ook kasteel Brederode ontkwam daar niet aan: in 1573 werd het kasteel door Spaanse troepen geplunderd en in brand gestoken. Daarna werd het kasteel nooit meer bewoond.
Zicht op de zuidkant van de ruïne. |
In de eeuwen daarna verdween het kasteel langzaam onder het duinzand.
Tussen 1862 en 1871 werd de ruïne opgegraven,
hersteld en geconsolideerd.
Grote delen van het kasteel zaten
toen onder een dikke laag puin (tot 2 meter dik!). Jammer genoeg
werd al dat puin verwijderd zonder dat er een zorgvuldige
archeologische opgraving plaats had kunnen vinden. Alle gegevens
die zo'n opgraving had kunnen opleveren zijn hierdoor nu
voorgoed verloren gegaan.
Tegenwoordig wordt het kasteel beheerd door de Kastelenstichting Holland en Zeeland.
Het kasteel is te bezichtigen (tegen entree).
Kasteel Brederode Velserenderlaan 2 Santpoort
|
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Allan, A.J. (1983). De Ruïne van Brederode. Deel XLVIII uit de serie 'Nederlandse Kastelen', Nederlandse Kastelenstichting/ANWB;
Hartog, E. den, et al (2004). De archeologie van Teylingen en Brederode, Jaarboek 2004, Kastelenstichting Holland en Zeeland, p.59-80;
Hermans, T. & Kamphuis, J. (1990). “De Ruïne van Brederode” in: KNOB Bulletin 89 (1990) 4, p.2-24;
Jansen, H.P.H. (1976). Jacoba van Beieren. Kruseman, Den Haag (2de druk), p.101;
Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.148-149;
Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.119-121;
Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.239-242;
Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.77-81;
http://www.rob-hubert.nl/legacygen/brederode/d1.htm;
http://www.nikhef.nl/~louk/LKW/generation24.html#14500920);
http://www.compagniebrederode.nl/stamboom.php;
http://home.tiscali.nl/jeanetteberkhof/kwartier/berkhof/berkhof-frm3.htm;
http://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_van_Brederode_(1380-1451);
Illustraties:
(foto's van het kasteel)
Mathieu Fannee,
(reconstructie)
auteur onbekend,
gevonden op http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel11.php;