|
|
|
Slot Assumburg gezien vanuit
het noordwesten. |
Slot Assumburg is een omgracht rechthoekig kasteel. Het ligt in Heemskerk (Noord-Holland).
In zijn huidige vorm dateert het kasteel uit de 15de en 16de eeuw. Het ziet eruit als een versterkt huis, maar het heeft in deze vorm nooit een verdedigende functie gehad: het heeft vrij dunne muren en is dus in feite niet meer dan een adellijk landhuis.
De Assumburg moet zijn gesticht in de 13de eeuw.
In het huidige kasteel zijn echter geen sporen uit die tijd gevonden. Het 13de-eeuwse kasteel stond dan ook zeer waarschijnlijk ergens anders, namelijk aan de noordkant van de huidige Assumburg. Bij archeologische opgravingen werden achter de oranjerie (zie foto hieronder) sporen aangetroffen van een ronde slotgracht uit de 13de eeuw. Binnen deze slotgracht moet toen een woontoren hebben gestaan.
De oudst bekende eigenaar was Willem van Velsen. Van hem is bekend dat hij de zoon was van ridder Hugo van Rietwijk, en dat hij in 1315 voor het geweld van de Friezen uit Egmond gevlucht was.
|
|
De oranjerie gezien vanuit het zuidoosten. |
Het lijkt erop dat het oorspronkelijke kasteel niet lang
daarna verdwenen is. Het naburige kasteel Oud-Haerlem, dat ook
eigendom was van heer Jan van Polanen, werd in 1351 namelijk
verwoest door de Hoeken (zie de Hoekse en Kabeljauwse twisten), zodat
we mogen aannemen dat de Assumburg toen ook verwoest werd.
Zeer
waarschijnlijk bestond de 13de-eeuwse Assumburg in 1446 al niet meer,
want de geschriften vermelden dat het veronderstelde 13de-eeuwse kasteelterrein
toen een boomgaard was geworden. In ieder geval was ongeveer 40 meter zuidelijker
inmiddels een nieuw kasteel verrezen, op de plek van het huidige kasteel. In de kelders
van de Assumburg zitten nog steeds dikke muren die uit die tijd dateren.
In 1486 kwam het kasteel aan Nicolaas van Assendelft. Nicolaas had een zoon – Gerrit IV van Assendelft -, die naar Orléans in Frankrijk werd gestuurd om er te studeren. Daar kreeg Gerrit een verhouding met ene Catharina le Chasseur, de dochter van de kastelein waar hij in de kost was. Toen Gerrit een keer bij een nachtelijk bezoek aan Catharina door haar vader werd betrapt, werd Gerrit door hem gedwongen om met zijn dochter te trouwen, wat Gerrit accepteerde.
Eenmaal afgestudeerd keerde Gerrit terug naar Holland. Hij en Catharina kregen een zoon en Gerrit erkende haar als zijn vrouw en moeder van zijn zoon, maar hij nam ze niet in huis: hij kocht voor hen een apart huis in Den Haag.
Catharina le
Chasseur vond al gauw dat ze te weinig geld kreeg en vroeg om
een verhoging van haar uitkering. Na een proces van twee jaar
tegen Gerrit kreeg ze dat toegewezen. Later besloot ze om met de
hulp van haar kapelaan haar inkomen verder te vergroten door
valse munten te gaan slaan. Daar was echter geen vakman bij
betrokken, waardoor de valsheid van haar munten snel aan het
licht kwam. Zij en haar kapelaan werden gevangen gezet en in
1541 tot de brandstapel veroordeeld. Uiteindelijk werd het
vonnis “verzacht”: Catharina werd in een zak
gebonden en in het water gegooid zodat ze verdronk.
Gerrit van Assendelft was ondertussen bezig het kasteel te verbouwen. Toen (omstreeks 1546) maakte de 15de-eeuwse Assumburg plaats voor het huidige kasteel.
In 1559 overleed Gerrit van Assendelft. Hij had gedacht de zoon die hij met Catharina had gekregen te kunnen onterven door hem te bestemmen voor de geestelijke stand, waardoor de neef van Gerrit, Otto van Assendelft, het kasteel zou erven. De zoon van Catharina – Nicolaas van Assendelft genaamd – kreeg echter dispensatie van de Paus om zijn geestelijke ambt te mogen verlaten en kreeg zo de nalatenschap van zijn vader in handen.
Nicolaas van Assendelft overleed in 1570 zonder kinderen na te laten. Het kasteel bleef volgens de wil van Nicolaas in de familie van Assendelft en vererfde dus op Floris van Assendelft, de kleinzoon van bovengenoemde Otto van Assendelft. Na de dood van Floris en van zijn vader werd de broer van Floris – Gerrit V van Assendelft – in 1601 met het kasteel beleend. Hij overleed in 1617 ongehuwd. Met zijn overlijden stierf het geslacht van Assendelft in mannelijke lijn uit.
|
|
De zuidwest-kant van het kasteel. |
Uiteindelijk vererfde het kasteel op Jhr. Mr. Hugo Gevers. Deze verkocht de hele inboedel en het land dat bij het kasteel hoorde (1868). Daarnaast sloopte hij alles wat waarde had uit het kasteel; veel kwam terecht op het nabijgelegen kasteel Marquette, dat Hugo ook in zijn bezit had.
Na een jaar aan een gefortuneerde Engelsman verhuurd te zijn geweest, en ook nog tijdelijk als hospitaal en als school te zijn gebruikt, werd het kasteel door Hugo Gevers in 1911 verkocht aan het Rijk. Na nog enige tijd leeg te hebben gestaan, werd het kasteel ten slotte hersteld.
Na 1933 is het kasteel bijna onafgebroken in gebruik geweest als jeugdherberg.
Tussen 2008 en 2011 zijn de kasteeltuinen die in de tijd van Jean Deutz (1655-1719) bij de Assumburg stonden, gereconstrueerd. Deze tuinen zijn overdag te bezoeken. Het kasteel is alleen toegankelijk voor hotelgasten.
Foto hierboven: Het kasteel vanuit het zuidoosten,
met op de voorgrond een deel van de tussen 2008 en 2011 gereconstrueerde kasteeltuinen.
|
Slot Assumburg Tolweg 9 Heemskerk |
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Groesbeek, J.W. (1981). Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland; hun bewoners en bewogen geschiedenis. Uitgeverij Elmar b.v., Rijswijk, p.118-128;
Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.142-143;
Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.116-118;
Tuin, M. (2011). Kasteel Assumburg in Heemskerk. Deel 1 uit de reeks 'Kastelen in Beverwijk en Heemskerk'. Stichting Historische Archeologie, Beverwijk, p.17-18, 29-31;
Illustraties:
(foto's van het kasteel)
Mathieu Fannee;
