|
|
|
Elburg is een van de vroegste voorbeelden van een Nederlandse vestingstad. Het ligt in Gelderland, tussen Kampen en Harderwijk.
Het is niet bekend wanneer Elburg precies gesticht is.
Het wordt voor het eerst vermeld in geschriften in 796, onder de
naam 'Doornspijk'.
In de 13de eeuw kreeg Elburg stadsrechten
van de graaf van Gelre, wat erop wijst dat de stad toen al
belangrijk moet zijn geweest. Belangrijke bestaansmiddelen voor
Elburg waren in die tijd landbouw, visserij en handel.
Ten westen van de stad stond een oud kasteel, “de Oude Burg”, dat bewoond werd door de heren van Putten. De Oude Burg was een relatief bescheiden kasteel met minstens drie torens [meer weten]. De stad was daarnaar vernoemd: de “Stat van der Elborch (Elburg)”, d.w.z. de stad van de Oude Burg. Maar dit kasteel zou de strijd tegen de tijd en de elementen niet overleven...
Elburg had namelijk veel last van het zeewater. De
hoge golven sloegen hele stukken land weg en mensen en dieren
verdronken.
Na een orkaan in 1362 en een watervloed in 1367
gaf hertog Willem I van Gelre uiteindelijk opdracht om de stad
letterlijk te verplaatsen. Tussen 1392 en 1396 werd een groot
gedeelte van de stad dan ook daadwerkelijk landinwaarts
herbouwd. De “Oude Burg”, die de stad zijn naam had
gegeven, werd daarbij helemaal afgebroken: alle stenen waren
nodig voor de bouw van de nieuwe stadsmuur!
Toch zou Elburg al snel een nieuwe “burg” krijgen. Tijdens de herbouw van de stad liet de rentmeester van hertog Willem van Gelre, Arent thoe Boecop, binnen de stadsmuren een stadskasteel optrekken (zie foto's hierboven en hiernaast). Deze zaaltoren, die oorspronkelijk helemaal vrij stond, moest dienen als onderkomen voor de Gelderse hertog als hij in Elburg verbleef. Toen de hertog de herbouwde stad eenmaal bezocht, besloot hij het stadskasteel te schenken aan zijn rentmeester.
Echter rentmeester Arent thoe Boecop kon niet lang van het kasteel genieten: hij overleed al in 1397. Hierop verkocht zijn zoon het kasteel in 1400 aan het stadsbestuur van Elburg, die het kasteel in gebruik nam als stadhuis!
Hierna werd het kasteel regelmatig vergroot. Rond 1450 werd aan de oostelijke zijde van het kasteel een vleugel aangebouwd. In de 16de eeuw werd vervolgens aan de zuidkant van het oorspronkelijke kasteelgebouw een aanbouw met trapgevel toegevoegd (zie eerste foto).
Het kasteel bleef meer dan vijf eeuwen als stadhuis fungeren. Uiteindelijk in 1954 verhuisde het gemeentebestuur naar het voormalige kloostercomplex van Elburg. Hierna werd het stadskasteel verhuurd aan verschillende instanties en bedrijven. Zo werd het onder andere een tijd het onderdak van de VVV.
Het stadskasteel wordt nu verhuurd aan het bedrijf
“Kasteel Elburg”, dat zelf een aantal mooie zalen
van het kasteel voor zakelijke activiteiten verhuurt.
Elburg
is een zeer gaaf bewaard gebleven middeleeuws stadje, omgeven
door groen, en telt 250 rijksmonumenten!
|
|
|
Foto's hierboven: Elburg, met links voormalige kloostergebouwen; en rechts de Vischpoort.
|
Het stadskasteel van Elburg Van Kinsbergenstraat Elburg |
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
(over de kastelen van Elburg)
Bakker, F.J. (1984).
“Elburg, de oude burg voor en na de verplaatsing”
in: Arent thoe Boecop, uitgave van de oudheidkundige
vereniging “Arent thoe Boecop” - nummer 25, Elburg,
p.18-23;
(met dank aan de oudheidkundige vereniging
“Arent thoe Boecop” te Elburg voor het toezenden van
dit boekje)
Bergstra, T. (1984). “De Burcht, Bouwgeschiedenis van het Arent thoe Boecophuis” in: Arent thoe Boecop, uitgave van de oudheidkundige vereniging “Arent thoe Boecop” - nummer 25, Elburg, p.3-7;
http://www.geldersarchief.nl/nc/hoofdmenu-ga/thema/mg-verhaal/artikel/562//categorie/93/
http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel25.php
http://www.kasteelelburg.nl/
(over de stad)
Roy van Zuydewijn, Noortje de
(1983). Kijkatlas van Gelderland, Van Holkema &
Warendorf, Unieboek b.v., Bussum, p.10-11;
Steegh, A. (1985). Monumenten Atlas van Nederland, 1100 Historische Nederzettingen in kaart (tweede druk), De Walburg Pers, Zutphen, p.104;
http://www.streekarchivariaat.nl/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=7
http://nl.wikipedia.org/wiki/Elburg
Foto's: Mathieu Fannee;
