De ruïne van de donjon van kasteel Strijen, gezien vanuit het noordwesten. .

De ruïne van kasteel Strijen

Kasteel Strijen is de ruïne van een rechthoekig waterkasteel. Het staat in Oosterhout (Noord-Brabant).

De ruïne bestaat uit de noordwestelijke hoek van de donjon (zes verdiepingen en een kelder). Dit maakte vroeger deel uit van een rechthoekige burcht, met daarnaast een voorburcht (zie gravure hieronder).

De stichting van het kasteel

Kasteel Strijen moet zijn gesticht rond 1288. Het werd gebouwd door Willem II van Strijen, een afstammeling van de machtige graven van Strijen.

Hoe het kasteel er toen precies uitzag, is niet bekend. Het kasteel diende om de weg tussen Breda en Geertruidenberg te beheersen.

Na Willems overlijden vererfde het kasteel op zijn dochter Aleid, die getrouwd was met heer Nicolaas III van Putten. Het kasteel bleef vervolgens in handen van de heren en vrouwen van Putten tot 1324.

Willem van Duvenvoorde

In 1324 werd het kasteel in erfpacht gegeven aan Willem van Duvenvoorde. Hij was een buitenechtelijk kind van de Hollandse edelman Philips van Duvenvoorde, en wist desondanks op te klimmen tot groot-kamerling en schatbewaarder van graaf Willem III van Holland. In 1326 trouwde Willem van Duvenvoorde met Helwig van Vianen, met wie hij op kasteel Strijen ging wonen, dat hij ingrijpend liet opknappen en uitbreiden.

Willem van Duvenvoorde was een van de rijkste mannen van zijn tijd en kasteel Strijen was niet zijn enige bezit. Hij stierf in 1353 in zijn kasteel Boutershem nabij Mechelen (België).

Neergang

Kort voor zijn dood had Willem van Duvenvoorde kasteel Strijen vermaakt aan zijn bastaardzoon Willem. Deze volgde zijn vader op als heer Willem van Oosterhout.
In die tijd begonnen de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In 1393 werd het kasteel door de Kabeljauwen belegerd en ingenomen, waarna het leeggeroofd en in brand gestoken werd. Toch bleef Willem nog tot 1402 op het kasteel wonen.

Omdat Willem van Oosterhout geen kinderen had, kwam kasteel Strijen in handen van het geslacht Van Polanen (dat via zijn vader aan hem verwant was). En later kwam het kasteel door huwelijk aan het geslacht Van Nassau. Maar allen verbleven liever elders dan op deze oude burcht.

Verwoestingen

Zoals gezegd diende kasteel Strijen om de weg tussen de vestingen Breda en Geertruidenberg te beheersen. Echter in 1421 kwam de St. Elisabethsvloed, die de weg verwoestte en het gebied ten noorden van Oosterhout veranderde in een groot moerasgebied. Hierdoor verloor het kasteel toen zijn strategische betekenis.

Vervolgens werd kasteel Strijen weer beschadigd door oorlogsgeweld:
Aan het begin van de tachtigjarige oorlog (1568-1648) was het kasteel in handen van de Spanjaarden, totdat het in 1573 door Willem van Oranje veroverd werd. Hierop kwamen de Spanjaarden het kasteel belegeren en deze keer werd het door kanonvuur definitief verwoest. Desondanks wisten de Spanjaarden het kasteel niet terug te veroveren: in 1577 verbleven er nog steeds Staatse troepen!

Afbraak

Na de verwoesting van 1573 bleef het kasteel als een bouwval liggen. Vervolgens werd het vanaf 1617 geleidelijk afgebroken. De stenen werden o.a. gebruikt voor het vergroten van een kerk en het verharden van wegen.
Uiteindelijk werd een gedeelte van het kasteel aan het begin van de 18de eeuw voor afbraak verkocht. Hierop werden de fundamenten uitgegraven; die waren echter zo stevig dat er zelfs buskruit moest worden gebruikt om de stenen los te krijgen!

Een zeer grote hoeveelheid stenen werd weggevoerd, waarmee allerlei gebouwen in Oosterhout werden opgetrokken... Gelukkig besloot men in 1714 om de overgebleven donjon toch te sparen. In 1753 werden delen daarvan nog gesloopt, zodat nu nog slechts de noordwestelijke hoek overgebleven is.

Vandaag de dag

De ruïne staat in een klein bosje. De onmiddellijke omgeving van de toren is niet toegankelijk, maar men kan er vrij omheen wandelen.

[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Becx, E. et al (1999). Kastelengids van Noord-Brabant, Stichting Matrijs, Utrecht, p.144-146;

Dijk, P. van (2005). De Slotbosse Toren, een lange geschiedenis van aftakeling en sloop. Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout. URL: http://www.heemkundeoosterhout.nl/de_slotbosse_toren.pdf;

Janssen, H.L., Kylstra-Wielinga, J.M.M., & Olde Meiering, B. (red.) (1996). 1000 jaar kastelen in Nederland, Functie en vorm door de eeuwen heen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.61;

Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.199-200;

Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.228-229;

Oirschot, A. van (1981). Middeleeuwse Kastelen van Noord-Brabant, hun bewoners en hun bewogen geschiedenis, Elmar, Rijswijk, p.221-226;

Sanders, J.G.M. (1990). Waterland als woestijn: geschiedenis van het kartuizerklooster "Het Hollandse Huis" bij Geertruidenberg, 1336-1595. Uitgeverij Verloren, p.72-73;

http://www.castles.nl/strij/strij.html;
http://www.wassenaer.net/willem_van_duvenvoorde.htm;
http://www.oosterhout.nl/default.asp?p=http://www.oosterhout.nl/tDocumenten/detail.asp?pKey1=111211990;
http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel1044.php;
http://www.xs4all.nl/~kvenjb/genealogy_nl/strijen/strijen.htm;

En ook het uitgebreide ANWB-informatiebord bij het kasteel!

Illustraties:
(gravure) Abraham Santvoort (17de eeuw), gevonden op http://www.kasteleninnederland.nl/kasteel1044.php;
(foto's van de ruïne) Mathieu Fannee;