|
Kasteel Millen, gezien vanuit
het oosten. |
Kasteel Millen is de ruïne van een veelhoekige burcht. Hiervan bestaan nog de donjon en een stuk van de weermuur.
Het kasteel staat ten zuidoosten van Nieuwstadt bij Sittard (Limburg), tegenover het Duitse dorp Millen.
Kasteel Millen werd mogelijk al gesticht in de 9de eeuw. Het is dan ook de oudste burcht in de omgeving.
Toch wordt de oudst bekende heer van Millen pas vermeld
in 1118. Het was ene Heribert, die toen getuige was van graaf
Gerard van Gelre.
De geschriften vermelden ook ene Wouter van
Millen, die in 1204 mee vocht met de graaf van Loon, toen deze
het graafschap Holland probeerde te veroveren (zie de
Loonse successieoorlog op de Burcht van
Leiden).
Plattegrond van het kasteel,
gedeeltelijk bekend uit opgravingen (het noorden is
boven). |
Waarschijnlijk bestond het kasteel toen uit een houten toren die omringd was door een palissade. Dit houten kasteel werd rond 1287 verwoest: de hertog van Brabant voerde toen oorlog tegen Gelre en in de strijd werd het kasteel in brand gestoken.
In 1362 verpandde de heer van Heinsberg Millen aan de hertog van Gelre. Deze verpandde Millen op zijn beurt aan zijn raadsman de ridder Johan van Meurs. Hierna verzocht de hertog hem om het kasteel te herbouwen. Hierop liet Johan een stenen ringmuur optrekken met twee ronde torens, waaronder de huidige donjon (zie rode lijnen op de plattegrond).
Ridder Johan van Meurs overleed in 1375 en zijn erfgenaam verkocht zijn rechten op Millen aan de hertog van Brabant. Het kasteel van Millen werd een Brabantse grensversterking en werd daarom uitgebreid met een voorburcht. Maar het toevallen van Millen aan Brabant veroorzaakte natuurlijk een conflict met Gelre en Gulik. In 1420 werd dit conflict opgelost: Millen werd in erfleen teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren: de familie Van Heinsberg.
Rond 1450 liet de familie Van Heinsberg het kasteel opnieuw versterken. De toenmalige kasteelheer Jan II van Heinsberg bouwde een nieuwe ringmuur met 7 vierkante torens om de oude ringmuur heen (zie blauwe lijnen op de plattegrond). En ook de voorburcht werd vernieuwd.
Jan II overleed in 1459, waarna zijn geslacht in mannelijke lijn uitstierf. Het kasteel kwam in bezit van zijn zus Maria, die het kasteel in 1499 ruilde met de hertog van Gulik tegen andere bezittingen. Vanaf dan was het lot van Millen verbonden met dat van het hertogdom Gulik.
In 1538 raakte Gulik verwikkeld in de onafhankelijkheidsstrijd van Gelre, en kasteel Millen werd daarbij mogelijk beschadigd. De Gelderse hertog Karel van Egmond was net overleden en nu wilden Karel V en de hertog van Gulik hem beiden opvolgen! Er volgden gevechten waarbij het platteland in Millen weer vreselijk had te lijden. In 1543 moest de hertog van Gulik zich uiteindelijk gewonnen geven. Gelre werd niet aan Gulik maar aan het Habsburgse Rijk toegevoegd. Of kasteel Millen bij die oorlog beschadigd werd, is niet zeker. In 1566 werd het kasteel in ieder geval weer versterkt.
In 1650 kwam het einde van het kasteel. De Gulikse Hertog Wolfgang Wilhelm von Pfalz-Neuburg gaf toestemming om het kasteel te slopen. Millen was als vesting kennelijk niet meer belangrijk. Wel werd bepaald dat de donjon en een muurblok (zie foto hierboven) als herinnering moesten worden bewaard; dit zijn de resten die wij tegenwoordig nog kennen.
Het kasteel is alleen toegankelijk tijdens de open dagen in de maand mei (raadpleeg de VVV voor de exacte data).
Daarbuiten is het kasteel niet toegankelijk en het is overigens ook niet (of nauwelijks) te zien vanaf de openbare weg.
Kasteel Millen Huis Millen 1 Nieuwstadt
|
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Hupperetz, W. & B. Olde Meierink & R. Rommes (red.) (2005). Kastelen in Limburg. Burchten en landhuizen (1000-1800). Stichting Limburgse Kastelen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.267-271;
Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.238-239;
Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.201-202;
Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.43-44;
Ubachs, Dr. P.J.H. (2000). Handboek voor de geschiedenis van Limburg, Maaslandse Monografieën(63), Uitgeverij Verloren, p.138;
Die Millener Herrschaft. URL: http://www.millen.de/foerderkreis/geschichte.htm;
http://www.castles.nl/mil/mil.html;
http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=94071;
http://www.genealogieonline.nl/stamboom-de-vries/I12957.php;
Illustraties:
(foto's van het kasteel)
Mathieu Fannee;
(plattegrond)
Mathieu Fannee,
naar een plattegrond van een onbekende auteur, gepubliceerd op
p.44 van: Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen
in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene
druk);