De ruïne van het Huis te Woude,
gezien vanuit het zuidwesten.
.

De ruïne van het Huis te Woude

Het Huis te Woude is de ruïne van een omgracht rechthoekig kasteel. Het staat in de Riederwaard-polder bij Ridderkerk (Zuid-Holland).

De ruïne, die al tijdens de 15de eeuw onder een dikke laag klei was verdwenen, werd in 1968 teruggevonden, opgegraven en gedeeltelijk gereconstrueerd.

De stichting van het huis

Het kasteel heeft zijn naam te danken aan het adellijk geslacht Van den Woude, dat al in 1281 wordt vermeld en uit Delfland afkomstig was. Dit geslacht hield de grond rondom het kasteel in leen van de graaf van Holland en ook gedeeltelijk van de heren van Bloys.

De bouw van het kasteel begon in 1371 in opdracht van Willem van den Woude. Al in 1373 werd de bouw gestaakt omdat de omgeving van het kasteel tijdens de Valentijnsvloed onder water was komen te staan. Hoewel het reeds tot stand gekomen muurwerk de vloed had weerstaan, werd het kasteel waarschijnlijk verlaten.

Tekening: Stichting Oud Ridderkerk

Het Huis te Woude, gezien vanuit het zuiden.
Reconstructie naar aanleiding van het gevonden muurwerk uit de slotgracht.
.

Willem van den Woude werd opgevolgd door zijn zoon Hughe van den Woude Willemsz. Omdat deze in 1398 kinderloos overleed, kwam het kasteel aan een neefje van Hughe: Willem van Mijnden.

Herstel

In 1404 werd de Riederwaard - waar het kasteel stond - voor een deel opnieuw bedijkt. Hierdoor kon in 1418 de schade aan het kasteel worden hersteld. Daarnaast werden de muren verder opgetrokken.

Het kasteel had een grondplan van 15 bij 20 meter. De oostelijke helft bestond uit een woontoren met één verdieping (zie reconstructie hiernaast). De westelijke helft bestond slechts uit de begane grond.

De begane grond, waarvan de muren voorzien waren van lichtsleuven en schietgaten, vervulde de functie van kelder. Op de eerste verdieping van de toren was waarschijnlijk een zaal gevestigd. Het lag in de bedoeling om meer verdiepingen te bouwen, maar zo ver kwam het niet...

De ruïne gezien vanuit het noordwesten.
In het opgaande muurwerk in de hoek zitten twee schietgaten.
.

De ondergang

Door het geweld van de Hoekse en Kabeljauwse twisten (midden 14de eeuw-eind 15de eeuw) heeft het kasteel niet lang kunnen staan: in 1418 - het jaar dat het kasteel hersteld werd - kwamen de Hoeken de muren van het kasteel omvertrekken om te voorkomen dat de Kabeljauwen het als steunpunt konden gebruiken.

Spoedig daarna, tijdens de Sint-Elisabethsvloed in 1421, verdween de ruïne onder een dikke laag klei. Het zou pas ruim vijf eeuwen later terug worden gevonden.

De opgravingen

In de 19de eeuw zagen de mensen dat het hoge land waaronder de ruïne lag bijzonder was, maar ze wisten niet precies waarom.

Het kasteel werd in 1968 herontdekt, nadat het bestuderen van een kaart uit 1570 van Jan Jansz. Potter de exacte positie van het verdwenen kasteel aan het licht had gebracht. Vanaf 1969 werden de resten van Huis te Woude volledig opgegraven en archeologisch onderzocht.

De muren die in 1418 door de Hoeken werden omgetrokken lagen nog steeds in de oude slotgracht; daardoor kon men een goed beeld krijgen van het kasteel. Zo werd ontdekt dat de begane grond van het kasteel niet bewoond werd, omdat daar geen gemak (toilet) was en het daglicht slechts door lichtsleuven binnenkwam. De eerste verdieping bleek daarentegen wel geschikt te zijn voor bewoning: daar stond niet alleen een gemak, maar ook een schouw met daarnaast een groot raam. Door de aanwezigheid van afvoerkanalen voor meerdere gemakken kon men afleiden dat het de bedoeling was geweest om de toren van twee extra verdiepingen te voorzien, wat nooit heeft kunnen gebeuren.

In 1971 werden de funderingen van het kasteel geconsolideerd. Omdat de omgetrokken muren van de zuidwesthoek van het kasteel nog in bijzonder grote brokken in de gracht lagen, konden die eenvoudig weer overeind worden gezet (zie foto's).

Vandaag de dag

De ruïne is te bezichtigen (vrij toegankelijk).



Foto hierboven
: het kasteel vanuit het zuidoosten.



Huis te Woude

Ringdijk bij nummers 210-212

Ridderkerk


[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Janssen, H.L., J.M.M. Kylstra-Wielinga, & B. Olde Meiering (red.) (1996). 1000 jaar kastelen in Nederland, Functie en vorm door de eeuwen heen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.103;

Klok, R.H.J. (1977). Archeologisch reisboek voor Nederland, 2de herziene druk, Fibula-van Dishoeck - Haarlem, p. 236-238;

Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.169-170;

Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.297-298;

Stöver, Jos et al (2000). Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland, Walburg Pers, Zutphen, p.470;

http://www.castles.nl/ridd/ridd.html;
http://www.benwilbrink.nl/genealogie/Lelie.htm;

Illustraties:
(foto's van de ruïne) Mathieu Fannee;
(reconstructie) Stichting Oud Ridderkerk;