|
Kasteel Heeswijk vanuit het
noordwesten (vanuit de oprijlaan). |
Kasteel Heeswijk is een rechthoekig waterkasteel. Het ligt aan de oude provinciale weg Heeswijk-Middelrode, ten noordwesten van het dorp Heeswijk (Noord-Brabant).
Kasteel Heeswijk moet al voor 1080 zijn gesticht. De oudst bekende bewoner was ene ridder Almericus van Heeswijk (vermeld in 1156).
In die tijd zag het kasteel er heel anders uit dan nu. Het was een mottekasteel: een kunstmatige heuvel met daarop een toren.
Het kasteel bleef in bezit van de nakomelingen van ridder Almericus tot 1272. In dat jaar kwam het kasteel door huwelijk in handen van het geslacht van Benthem.
Plattegrond van het kasteel. |
Rond 1380 werd het kasteel verkocht aan ene Willem van der Aa, schepen van Den Bosch. Deze begon met de bouw van een rechthoekig kasteel op de plek van de motte (die werd afgevlakt). Willem bouwde aan de noordwestkant van het kasteel een woonvleugel en ook liet hij de noordwestelijke hoektoren optrekken.
Al in 1405 verkocht Willem van der Aa het kasteel weer. Het kwam deze keer in handen van ridder Hendrik van der Lecke. Hendrik begon met de bouw van een oostvleugel en liet tussen de noord- en oostvleugel een traptoren optrekken.
Ridder Hendrik van der Lecke werd opgevolgd door zijn zoon Peter. Maar deze sneuvelde in de eeuwige strijd tegen de Geldersen. Hierop vererfde het kasteel op zijn zus en haar dochter, en werd in 1499 uiteindelijk verkocht aan Cornelis de Glymes, heer van Zevenbergen. Deze bouwde het kasteel verder uit en gaf de voorburcht toen ook zijn huidige gedaante.
Het kasteel vanuit het noordoosten. |
Aan het einde van de 15de eeuw begonnen de 'Gelderse
Oorlogen'. De hertog van Gelre vocht toen tegen de
Bourgondiërs en later tegen de Habsburgers, omdat deze zijn
gebied wilden veroveren.
In die oorlogen maakte de Gelderse
legeraanvoerder Maarten van Rossum zich schuldig aan vele
plundertochten. In 1518 kwam hij ook kasteel Heeswijk belegeren.
Het kasteel hield stand, maar de dorpen Heeswijk en Dinther
werden platgebrand.
Later brak de tachtigjarige oorlog
uit (de opstand tegen de
Spaanse overheersing, 1568-1648) en weer werd het kasteel
belegerd.
Eerst probeerden de Spanjaarden het kasteel door
een list in te nemen: zij smokkelden soldaten vermomd als
voerlui het kasteel in, maar de list werd snel doorzien en de
soldaten werden overmeesterd.
Later, nadat de nabij gelegen
stad Den Bosch in handen was gevallen van de Spanjaarden,
probeerde prins Maurits kasteel Heeswijk in te nemen: hij hoopte
van daaruit de stad te kunnen belegeren. Maar het lukte hem tot
twee keer toe (in 1601 en 1603) niet om het kasteel in te nemen.
Pas in 1629 wist prins Frederik Hendrik kasteel Heeswijk te
veroveren. Hij vestigde er zijn hoofdkwartier om Den Bosch te
belegeren, die hij wist in te nemen.
Kasteel Heeswijk vanuit het zuidwesten; |
Na alle oorlogen was het kasteel erg veranderd. De noordelijke woonvleugel en zijn torens stonden nog overeind, maar de zuidkant van het kasteel was helemaal gesloopt (d.w.z. de voorganger van de IJzer-toren en de zuidelijke weermuur).
In 1739 kwam het kasteel door huwelijk aan de familie Speelman, die eigenaar bleef tot 1835.
Toen zocht de toenmalige gouverneur van de provincie
Noord-Brabant -Andreas Baron van den Bogaerde van
Terbrugge
-, een geschikt buiten voor zichzelf en zijn gezin.
Begin 1835 kocht hij kasteel Heeswijk en begon het vervallen
kasteel te verbouwen, dat toen zijn huidige aanzien kreeg.
De
gehele zuidkant van het kasteel werd in die tijd herbouwd: de
IJzer-toren op de zuidwestelijke hoek, de wapenzaal op het
zuidoosten, en daartussenin de open galerij (zie foto's
hieronder).
Het kasteel bleef in het geslacht Van den Bogaerde van Terbrugge tot 1974. In dat jaar overleed de laatste Baron Willem kinderloos.
Het kasteel is nu een museum. Het is te bezichtigen (rondleiding).
|
|
Foto's hierboven:
(links) het kasteel vanuit het
zuidoosten;
(rechts) de open galerij gezien vanuit de
binnenplaats (vroeger stond daar een weermuur).
Kasteel Heeswijk Kasteel 4 Heeswijk Dinther
|
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Becx, M.E. (2000). Kasteel Heeswijk, Stichting Kasteel Heeswijk;
Kalkwiek, K.A. & A.I.J.M. Schellart (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.186-187;
Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.191-193;
Visser, R. de (2006). Kronieken van een negenhonderdjarige, Stichting Kasteel Heeswijk, URL: http://www.kasteelheeswijk.nl/index.php?hfdid=5&subid=19&subsubid=0&taal=nl&pag=t2;
http://books.google.nl/books?id=y8M-9c40J1cC&pg=PA100&lpg=PA100&dq=geschiedenis+heeswijk&source=bl&ots=AhgCogZDDD&sig=9nKfoqO5yk4umgMyL4z9DDN2Pjo&hl=nl&sa=X&oi=book_result&resnum=6&ct=result#PPA102,M1;
Illustraties:
(plattegrond)
auteur
onbekend, gevonden op
http://www.kasteleninnederland.nl/foto1073.php;
(foto's
van het kasteel) Mathieu Fannee;