Kasteel Beverweerd vanuit het zuidoosten. .

Kasteel Beverweerd

Kasteel Beverweerd is een in aanleg middeleeuws kasteel dat later verbouwd is tot een buitenplaats. Het staat ongeveer 1 kilometer ten noordoosten van Werkhoven (Utrecht).

De stichting van het kasteel

Kasteel Beverweerd is waarschijnlijk gesticht rond 1250. De oudst bekende bewoner was ridder Zweder van Zuylen (genoemd vanaf 1274).

In die tijd bestond het kasteel uit een rechthoekige woontoren van 10 x 13 meter (het hart van het huidige kasteel) en een ommuurde binnenplein. Nog voor 1300 werden op de zuid- en westhoek van deze ommuring twee torens toegevoegd (zie plattegrond).

De plattegrond van het kasteel. In het zwart in het midden de oorspronkelijke woontoren. .

Ridder Zweder van Zuylen was maarschalk van de bisschop van Utrecht. Desondanks steunde hij ook de graaf van Holland en ging zich na 1290 zelfs helemaal op Holland richten.
Toen graaf Floris V van Holland in 1296 vermoord werd en de krachtige Willem van Mechelen tot nieuwe bisschop van Utrecht werd benoemd, werd Zweder van Zuylen dan ook uit Utrecht gezet. Hierop trok Zweder zich terug op kasteel Beverweerd.

In 1301 werd er weer een nieuwe bisschop van Utrecht benoemd (Gwijde van Avesnes), die wel Hollands-gezind was. Toen de Vlamingen in 1303-1304 Holland, Zeeland en het Sticht aanvielen, trok Zweder samen met de bisschop ten strijde tegen hen. Maar Zweder sneuvelde in de strijd (tijdens de slag op Duiveland in Zeeland).

Uitbreidingen van het kasteel

Na het overlijden van Zweder hertrouwde zijn vrouw Bertha van Brakel met ene Gijsbrecht van Ruwiel. Zij lieten het kasteel verder uitbreiden door tussen de woontoren en de westelijke toren een bijna vierkante toren op te trekken.

De enige erfgenaam van Gijsbrecht en Bertha was hun dochter Machteld. Omdat deze getrouwd was met Zweder van Vianen, kwam Beverweerd in handen van de familie Van Vianen. Ook zij lieten het kasteel uitbreiden: in de 15de eeuw lieten ze de woontoren verhogen en voorzien van arkeltorentjes.

Kasteel Beverweerd in 1646-1647. Links staan de hoektorens. In het midden staat de oorspronkelijke woontoren. Toen was het oostelijke deel nog niet uitgebouwd. .

In handen van de Oranje-Nassau

Het kasteel bleef in de familie Van Vianen tot 1502. Door huwelijk en vererving kwam het kasteel daarna in handen van verschillende families. Totdat het in 1563 uiteindelijk vererfde op Philips Willem van Oranje-Nassau (een zoon van Willem van Oranje).

Nadat Philips Willem in 1618 was overleden, kwam het kasteel aan zijn halfbroer Maurits van Oranje-Nassau. Deze gaf het 7 jaar later aan zijn bastaardzoon Lodewijk van Nassau.
Lodewijk van Oranje-Nassau liet het kasteel verder uitbreiden. Hij liet de oude binnenplaats van het kasteel volbouwen met een vleugel tussen de twee hoektorens. Daarnaast creëerde hij een nieuwe binnenplaats aan de zuidoostzijde van de woontoren door daar een nieuwe ringmuur te bouwen (zie tekening hiernaast).

Het kasteel wordt een landhuis

Het kasteel bleef in handen van de Nassau-Beverweerd tot het einde van de 18de eeuw. Door het huwelijk van erfdochter Henriëtta van Nassau-La-Lecq met baron Evert van Heeckeren van Enghuizen, kwam kasteel Beverweerd in 1782 uiteindelijk in de familie Van Heeckeren.

Het kasteel gezien vanuit het zuidwesten. .

De familie Van Heeckeren liet het kasteel tussen 1835 en 1862 grondig restaureren en in neogotische stijl moderniseren. Het bovenste deel van de oorspronkelijke woontoren werd afgebroken en de twee hoektorens werden op gelijke hoogte gebracht. Verder werden allerlei bouwdelen weggewerkt of gelijkgetrokken om van het kasteel een regelmatig gevormd landhuis te maken.

Na 1908 kwam het kasteel door huwelijk in handen van de familie Van Rechteren Limpurg, maar in 1958 verkochten zij het kasteel met de omringende tuin aan de Stichting voor Quakerscholen in Nederland.

Vandaag de dag

In 2005 is het landgoed gekocht door de Stichting Philadelphia Vegetarisch Centrum (zorgvoorzieningen en appartementen voor oudere vegetariërs).

Het kasteel is niet te bezichtigen, maar het is goed te zien vanaf de openbare weg.

[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Geraadpleegde literatuur:

Clifford Kocq van Breugel, J.R. & J.D.M. Bardet (1966). Kastelenboek Provincie Utrecht, Kemink & zoon, Utrecht, p.23-25;

Kransberg, D. & H. Mils (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.68-70;

Olde Meierink, L.H.M. et al (red.) (1995). Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Stichting Matrijs, Utrecht;

http://www.kasteleninutrecht.eu/Beverweerd.htm;
http://www.veganisme.org/?nieuws=473;
http://nl.wikipedia.org/wiki/Beverweerd;
http://nl.wikipedia.org/wiki/Gwijde_van_Avesnes;

Illustraties:
(plattegrond) http://www.kasteleninnederland.nl/foto429.php;
(tekening) Nederlandse Kastelenstichting / Roelant Roghman, 1646-1647, gevonden op http://www.kastelenbeeldbank.nl/Utrecht/Beverweerd-Werkhoven/index.htm;
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;